Dữ liệu điện tử là gì, thu thập từ đâu?

Dữ liệu điện tử là dữ liệu được lưu trữ và xử lý dưới dạng điện tử được lưu trữ trên các thiết bị điện tử như máy tính, điện thoại di động, máy tính bảng, ổ đĩa cứng, thẻ nhớ và các phương tiện lưu trữ khác. Dữ liệu điện tử có thể được biểu diễn bằng nhiều định dạng khác nhau, bao gồm văn bản, hình ảnh, âm thanh và video.

Cùng Phaplynhanh.vn tìm hiểu khái niệm dữ liệu điện tử theo quy định của pháp luật và dữ liệu nào được xem là chứng cứ qua bài viết dưới đây.

Dữ liệu điện tử là gì

Theo Điều 99 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 quy định:

“Điều 99. Dữ liệu điện tử

Dữ liệu điện tử là ký hiệu, chữ viết, chữ số, hình ảnh, âm thanh hoặc dạng tương tự được tạo ra, lưu trữ, truyền đi hoặc nhận được bởi phương tiện điện tử.

Dữ liệu điện tử được thu thập từ phương tiện điện tử, mạng máy tính, mạng viễn thông, trên đường truyền và các nguồn điện tử khác.

Giá trị chứng cứ của dữ liệu điện tử được xác định căn cứ vào cách thức khởi tạo, lưu trữ hoặc truyền gửi dữ liệu điện tử; cách thức bảo đảm và duy trì tính toàn vẹn của dữ liệu điện tử; cách thức xác định người khởi tạo và các yếu tố phù hợp khác.”

Dữ liệu điện từ nào được xem là chứng cứ?

Chứng cứ trước tiên theo quy định tại Điều  86 BLTTHS 2015 là những gì có thật, được thu thập theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định, được dùng làm căn cứ để xác định có hay không có hành vi phạm tội, người thực hiện hành vi phạm tội và những tình tiết khác có ý nghĩa trong việc giải quyết vụ án. Theo đó, Điều 87 của bộ luật này quy định một trong những nguồn chứng cứ là “dữ liệu điện tử” đã cho thấy, trong giai đoạn hiện nay nguồn chứng cứ là dữ liệu điện tử ngày càng có vai trò quan trọng trong quá trình chứng minh vụ án hình sự.

Tuy nhiên, không phải mọi dữ liệu điện tử đều được xem là nguồn chứng cứ. Theo đó, để dữ liệu điện tử trở thành nguồn chứng cứ thì nó phải có giá trị chứng, việc xác định giá trị chứng cứ của dữ liệu điện tử căn cứ vào “cách thức khởi tạo, lưu trữ hoặc truyền gửi dữ liệu điện tử; cách thức bảo đảm và duy trì tính toàn vẹn của dữ liệu điện tử; cách thức xác định người khởi tạo và các yếu tố phù hợp khác” (Khoản 3 Điều 99 BLTTHS 2015)

Thực tiễn cho thấy việc xác định chứng cứ điện tử khó khăn hơn nhiều so với chứng cứ truyền thống. Trong khi chứng cứ truyền thống là những thông tin mang tính vật chất mà con người có thể kiểm soát, cầm nắm, chi phối được, mà điều này lại không có ở chứng cứ điện tử. Bởi chứng cứ điện tử tồn tại những cơ chế riêng như: cơ chế hình thành (sự phản ánh), cơ chế tồn tại và cơ chế mang thông tin của dữ liệu điện tử khác với các chứng cứ truyền thống, dẫn đến cách hiểu về chứng cứ điện tử cũng khác nhau. Do đó, việc xác định chứng cứ điện tử phải thỏa mãn 3 yếu tố như sau:

Một là dữ liệu tồn tại khách quan:

Chứng cứ là dữ liệu điện tử không khác gì chứng cứ truyền thống, cả hai đều phải đảm bảo tính khách quan, xác thực trong quá trình thu thập. Tuy nhiên, sự khác biệt chủ yếu giữa chứng cứ điện tử và chứng cứ truyền thống ở bản chất động, có thể dễ dàng thay đổi và bị thay đổi, cố ý hoặc vô ý của chứng cứ điện tử. Do đó, cần phải đảm bảo tính khách quan của chứng cứ điện tử ở chỗ: Dữ liệu điện tử đó phải đúng với sự thật, sự việc xảy ra, tồn tại khách quan, có nguồn gốc rõ ràng, không bị cắt ghép, chỉnh sửa, biên tập, làm sai lệch, biến dạng nội dung; đã được tìm thấy và đang lưu trên máy tính, điện thoại di động, email, USB, tài khoản trên mạng…

Hai là dữ liệu phải liên quan đến vụ án

Dữ liệu điện tử thu được phải có liên quan đến hành vi phạm tội, đối tượng phạm tội, nạn nhân, hậu quả…, được sử dụng để xác định các tình tiết của vụ án. Tính liên quan thể hiện ở nguyên lý, cơ chế hình thành dữ liệu video, thông tin về không gian, thời gian hình thành dữ liệu, địa chỉ lưu trữ, nội dung thông tin, thời gian phạm tội…

Ba là dữ liệu làm chứng cứ phải được thu thập một cách hợp pháp

Chứng cứ điện tử này phải là Dữ liệu điện tử được thu thập đúng quy định của BLTTHS 2015, sử dụng các công cụ, phương tiện, công nghệ được pháp luật công nhận. Trong cả quá trình khám nghiệm hiện trường, khám xét, thu giữ vật chứng, sao lưu điện tử, bảo quản, phục hồi, phân tích, tìm kiếm, giám định dữ liệu và khi sử dụng chứng cứ, phải kiểm tra tính hợp pháp của biện pháp thu thập.

Phaplynhanh.vn hiện đang hỗ trợ cho người dân, doanh nhân và doanh nghiệp trên khắp cả nước ở nhiều lĩnh vực khác nhau như Luật sư Hình sự, Luật sư Hôn nhân Gia đình, Luật sư Dân sự, Luật sư Doanh Nghiệp, Luật sư Đất đai… tư vấn ly hôn nhanh, tư vấn luật thừa kế,… vui lòng liên hệ với chúng tôi qua thông tin tại Website, Hotline: 0907520537 hoặc Fanpage: Pháp lý nhanh.VN