Trách nhiệm thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự?

Nguyên tắc trách nhiệm thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự là một trong những nguyên tắc cơ bản được quy định tại Điều 20 Bộ luật tố tụng hình sự 2015.

Căn cứ pháp lý?

Theo Điều 20 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 quy định:

“Điều 20. Trách nhiệm thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự

Viện kiểm sát thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự, quyết định việc buộc tội, phát hiện vi phạm pháp luật nhằm bảo đảm mọi hành vi phạm tội, người phạm tội, pháp nhân phạm tội, vi phạm pháp luật đều phải được phát hiện và xử lý kịp thời, nghiêm minh, việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không để lọt tội phạm và người phạm tội, pháp nhân phạm tội, không làm oan người vô tội.”

Quyền công tố là gì?

Quyền công tố là quyền nhân danh Nhà nước thực hiện việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội. Quyền này thuộc về Nhà nước, được Nhà nước giao cho một cơ quan thực hiện (ở nước ta là Viện kiểm sát nhân dân) để phát hiện tội phạm và truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội.

Cơ quan có chức năng thực hành quyền công tố phải có trách nhiệm bảo đảm việc thu thập đầy đủ tài liệu, chứng cứ để xác định tội phạm và người phạm tội. Trên cơ sở đó quyết định truy tố bị can ra trước Tòa án và bảo vệ sự buộc tội đó trước phiên tòa.

– Đối tượng của quyền công tố chỉ là tội phạm và người phạm tội.

– Nội dung của quyền công tố là sự buộc tội đối với người đã thực hiện hành vi phạm tội.

– Phạm vi quyền công tố được bắt đầu từ khi tội phạm được thực hiện và kết thúc khi bản án có hiệu lực pháp luật, không bị kháng cáo, kháng nghị.

Thực hành quyền công tố là hoạt động thực hiện các quyền năng pháp lý thuộc nội dung quyền công tố của cơ quan được giao thực hiện quyền công tố thông qua các hành vi tố tụng theo quy định của BLTTHS để truy cứu trách nhiệm hình sự người phạm tội trong các giai đoạn điều tra, truy tố và xét xử.

– Đối tượng của hoạt động thực hành quyền công tố cũng là tội phạm và người phạm tội.

– Phạm vi thực hành quyền công tố và phạm vi quyền công tố có những khác nhau cơ bản. Thực hành quyền công tố thì thời điểm phát sinh hoạt động thực hành quyền công tố phải là thời điểm được sử dụng các quyền năng pháp lý công khai để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội, tức là sau khi tội phạm đã được phát hiện (xác định có dấu hiệu của tội phạm) và có quyết định khởi tố vụ án hình sự.

Thời điểm kết thúc hoạt động thực hành quyền công tố có sự trùng khớp với thời điểm kết thúc quyền công tố, đó là khi vụ án hình sự bị đình chỉ hoặc khi có bản án của Tòa án có hiệu lực pháp luật và không bị khác nghị.

Thế nào là kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự?

Kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự là hoạt động kiểm sát việc tuân theo pháp luật tố tụng hình sự của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng, các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, các cơ quan, tổ chức và công dân trong việc thực hiện một số biện pháp ngăn chặn, thi hành bản án, quyết định của cơ quan tiến hành tố tụng… (các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng, các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra và những “người” tham gia tố tụng).

Kiểm sát các hoạt động tư pháp là việc kiểm sát trực tiếp các hoạt động cụ thể của các cơ quan tư pháp và các cơ quan được giao một số thẩm quyền tư pháp trong quá trình tố tụng hình sự. Đối tượng của hoạt động kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động tư pháp hình sự là hành vi xử sự của các cơ quan tư pháp (Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án, Cơ quan thi hành án) và cơ quan được giao tiến hành một số hoạt động điều tra.

Như vậy, khái niệm kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự rộng hơn khái niệm kiểm sát các hoạt động tư pháp trong tố tụng hình sự, phạm vi kiểm sát các hoạt động tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự bao trùm phạm vi kiểm sát các hoạt động tư pháp trong tố tụng hình sự.

Nguyên tắc “trách nhiệm thực hành quyền công tố, kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự”?

Đến Bộ luật tố tụng hình sự 2015 thì quy định:

“Viện kiểm sát thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự, quyết định việc buộc tội, phát hiện vi phạm pháp luật nhằm bảo đảm mọi hành vi phạm tội, người phạm tội, pháp nhân phạm tội, vi phạm pháp luật đều phải được phát hiện và xử lý kịp thời, nghiêm minh, việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không để lọt tội phạm và người phạm tội, pháp nhân phạm tội, không làm oan người vô tội.”

Viện kiểm sát thực hành quyền công tố trong tố tụng hình sự qua các hoạt động:

– Khởi tố vụ án: Viện kiểm sát ra quyết định khởi tố vụ án hình sự trong trường hợp Viện kiểm sát hủy bỏ quyết định không khởi tố vụ án của các cơ quan quy định tại khoản này và trong trường hợp Hội đồng xét xử yêu cầu khởi tố vụ án. Hội đồng xét xử ra quyết định khởi tố hoặc yêu cầu Viện kiểm sát khởi tố vụ án hình sự nếu qua việc xét xử tại phiên tòa mà phát hiện được tội phạm hoặc người phạm tội mới cần phải điều tra.

Trong giai đoạn khởi tố vụ án hình sự, mặc dù Viện kiểm sát không trực tiếp ra các quyết định khởi tố, nhưng căn cứ các quy định của Bộ luật TTHS thì trong trường hợp khởi tố vụ án, xét cho cùng là do Viện kiểm sát quyết định.

– Khởi tố bị can: Quyết định khởi tố bị can của Cơ quan điều tra phải được gửi cho Viện kiểm sát xem xét phê chuẩn, nếu Viện kiểm sát không phê chuẩn thì quyết định khởi tố bị can của Cơ quan điều tra không còn hiệu lực thực hiện.

– Điều tra vụ án hình sự: Hoạt động thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra nhằm đảm bảo mọi hành vi phạm tội đều phải được xử lý kịp thời thông qua việc sử dụng tổng hợp các quyền năng pháp lý mà pháp luật tố tụng hình sự quy định. Mặt khác, hoạt động thực hành quyền công tố trong giai đoạn này cũng nhằm đảm bảo việc xử lý đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, góp phần ngăn chặn kịp thời việc khởi tố bị can một cách không thận trọng, thiếu chính xác.

– Quyết định việc truy tố: Hoạt động truy tố là chức năng quan trọng của Viện kiểm sát nhằm áp dụng các biện pháp cần thiết do luật định để kiểm tra lại tính hợp pháp và có căn cứ của toàn bộ các hành vi tố tụng mà Cơ quan điều tra có thẩm quyền đã áp dụng và để loại trừ những hậu quả tiêu cực của các sai lầm hoặc sự lạm dụng đã bị bỏ lọt trong hai giai đoạn tố tụng hình sự trước đó thông qua các quyền năng pháp lý được quy định trong BLTTHS.

– Viện kiểm sát thực hành quyền công tố trong giai đoạn xét xử thông qua các hoạt động: Đọc cáo trạng, quyết định của Viện kiểm sát nhân dân liên quan đến việc giải quyết vụ án tại phiên tòa; thực hiện việc luận tội đối với bị cáo tại phiên tòa sơ thẩm, phát biểu quan điểm về việc giải quyết vụ án tại phiên tòa phúc thẩm; tranh luận với người bào chữa và những người tham gia tố tụng khác tại phiên tòa sơ thẩm, phúc thẩm; phát biểu quan điểm của Viện kiểm sát nhân dân về việc giải quyết vụ án tại phiên tòa giám đốc thẩm, tái thẩm.

Viện kiểm sát tiến hành kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự thông qua các hoạt động: kiểm sát việc giải quyết của Cơ quan điều tra đối với tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố; kiểm sát việc khởi tố; các hoạt động điều tra và việc lập hồ sơ vụ án của cơ quan điều tra; kiểm sát việc tuân theo pháp luật của những người tham gia tố tụng; giải quyết các tranh chấp về thẩm quyền điều tra theo quy định của pháp luật;

kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân; kiểm sát việc tuân theo pháp luật của những người tham gia tố tụng; kiểm sát các bản án và quyết định của Toà án nhân dân theo quy định của pháp luật; yêu cầu Tòa án nhân dân cùng cấp và cấp dưới chuyển hồ sơ những vụ án hình sự để xem xét, quyết định việc kháng nghị;

kiểm sát việc tuân theo pháp luật của Tòa án nhân dân, cơ quan thi hành án, Chấp hành viên, cơ quan, tổ chức, đơn vị và cá nhân có liên quan trong việc thi hành bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật và những bản án, quyết định được thi hành ngay theo quy định của pháp luật nhằm bảo đảm các bản án, quyết định đó được thi hành đúng pháp luật, đầy đủ, kịp thời.

Thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự thuộc chức năng, nhiệm vụ của Viện kiểm sát được pháp luật quy định. Hai chức năng này có nội dung, phạm vi và đối tượng và mục đích không giống nhau, nhưng lại có mối quan hệ chặt chẽ, biện chứng và hỗ trợ cho nhau.

Thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự để có chung một mục đích khái quát là nhằm đảm bảo cho mọi hành vi phạm tội đều được xử lý kịp thời, việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không để lọt tội phạm và người phạm tội, không làm oan người vô tội.

Xem thêm…

Bảo đảm quyền bào chữa của người bị buộc tội, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự?

Trách nhiệm của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng?

Tuân thủ pháp luật trong hoạt động điều tra?

Phaplynhanh.vn  đang hỗ trợ cho người dân, doanh nhân và doanh nghiệp trên khắp cả nước ở nhiều lĩnh vực khác nhau như Luật sư Hình sự, Luật sư Hôn nhân Gia đình, Luật sư Dân sự, Luật sư Doanh Nghiệp, Luật sư Đất đai… tư vấn ly hôn nhanh, tư vấn luật thừa kế,… liên hệ với chúng tôi qua thông tin tại Website, Hotline: 0907520537 hoặc Fanpage: Pháp lý nhanh.VN