Phiên dịch tại phiên tòa?

Trường hợp bị cáo, bị hại, đương sự, người làm chứng không biết tiếng Việt, là người câm, người điếc thì người phiên dịch phải dịch cho họ nghe, hiểu lời trình bày, các câu hỏi, câu trả lời tại phiên tòa, nội dung quyết định của Hội đồng xét xử và các vấn đề khác có liên quan đến họ.

Căn cứ pháp lý?

Theo Điều 263 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 quy định:

“Điều 263. Phiên dịch tại phiên tòa

1. Trường hợp bị cáo, bị hại, đương sự, người làm chứng không biết tiếng Việt, là người câm, người điếc thì người phiên dịch phải dịch cho họ nghe, hiểu lời trình bày, các câu hỏi, câu trả lời tại phiên tòa, nội dung quyết định của Hội đồng xét xử và các vấn đề khác có liên quan đến họ.

2. Người phiên dịch phải dịch lời trình bày, câu hỏi, câu trả lời của những người quy định tại khoản 1 Điều này ra tiếng Việt cho Hội đồng xét xử và người khác tham gia phiên tòa cùng nghe.”

Khái niệm người phiên dịch, người dịch thuật?

Người phiên dịch, người dịch thuật là người có khả năng dịch từ một ngôn ngữ khác ra tiếng Việt và ngược lại trong trường hợp có người tham gia tố tụng không sử dụng được tiếng Việt. Người phiên dịch được một bên đương sự lựa chọn hoặc các bên đương sự thỏa thuận lựa chọn được Tòa án chấp nhận hoặc được Tòa án yêu cầu để phiên dịch.

Người biết chữ của người khuyết tật nhìn hoặc biết nghe, nói bằng ngôn ngữ, ký hiệu của người khuyết tật nghe, nói cũng được coi là người phiên dịch. Trường hợp chỉ có người đại diện hoặc người thân thích của người khuyết tật nhìn hoặc người khuyết tật nghe, nói biết được chữ, ngôn ngữ, ký hiệu của người khuyết tật thì người đại diện hoặc người thân thích có thể được Tòa án chấp nhận làm người phiên dịch cho người khuyết tật đó.

Hoạt động phiên dịch tại phiên tòa hình sự diễn ra như thế nào?

Hoạt động phiên dịch tại phiên tòa hình sự được quy định tại Điều 263 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 (có hiệu lực từ ngày 01/01/2018). Theo đó:

1. Trường hợp bị cáo, bị hại, đương sự, người làm chứng không biết tiếng Việt, là người câm, người điếc thì người phiên dịch phải dịch cho họ nghe, hiểu lời trình bày, các câu hỏi, câu trả lời tại phiên tòa, nội dung quyết định của Hội đồng xét xử và các vấn đề khác có liên quan đến họ.

2. Người phiên dịch phải dịch lời trình bày, câu hỏi, câu trả lời của những người quy định tại khoản 1 Điều này ra tiếng Việt cho Hội đồng xét xử và người khác tham gia phiên tòa cùng nghe.

Như chúng ta đã biết, hiện nay, tình hình tội phạm diễn biến hết sức phức tạp, thủ đoạn ngày một tinh vi, thành phần chủ thể thực hiện tội phạm cũng ngày càng đa dạng hơn. Các tội phạm trong thời gian gần đây không chỉ đơn thuần do người Việt thực hiện mà còn có sự xuất hiện của người nước ngoài hoặc nếu là người Việt thì nhiều trường hợp bị can, bị cáo cũng là người dân tộc thiểu số không thể đọc, hiểu, giao tiếp bằng tiếng Việt.

Cho nên việc pháp luật hiện hành quy định sự tham gia của người phiên dịch vào quá trình giải quyết vụ án hình sự trong một số trường hợp là rất hợp lý và cần thiết.

Quyền và nghĩa vụ của người phiên dịch, người dịch thuật?

Để thực hiện được nhiệm vụ của mình, người phiên địch có quyền và nghĩa vụ phải thực hiện việc dịch theo yêu cầu của tòa án trung thực, khách quan, đúng nghĩa; được đề nghị người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng giải thích thêm về lời nói cần phiên dịch; không được tiếp xúc với những người tham gia tố tụng khác, nếu việc tiếp xúc đó ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ; phải có mặt theo giấy triệu tập của tòa án, phải cam đoan trước tòa án về việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình; được hưởng các khoản phí đi lại và các chế độ khác theo quy định của pháp luật. Nếu người phiên dịch cố ý dịch sai sự thật hoặc khi được tòa án triệu tập mà vắng mặt không có lý do chính đáng thì phải chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật.

“Người phiên dịch, người dịch thuật có nghĩa vụ:

Có mặt theo giấy triệu tập của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng;

Phiên dịch, dịch thuật trung thực. Nếu phiên dịch, dịch thuật gian dối thì người phiên dịch, người dịch thuật phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật hình sự;

Giữ bí mật điều tra mà mình biết được khi phiên dịch, dịch thuật;

Phải cam đoan trước cơ quan đã yêu cầu về việc thực hiện nghĩa vụ của mình.” ( Khoản 3 Điều 70 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015)

Để đảm bảo việc giải quyết vụ việc dân sự được đúng đắn, người phiên dịch phải dược thay đôi trong những trường hợp họ có thể không vô tư trong khi làm nhiệm vụ.

Trường hợp người phiên dịch, người dịch thuật vắng mặt mà không có người khấc thay thế thì Hội đông xét xử quyết định hoãn phiên tòa.

Vấn đề người phiên dịch trong tố tụng hình sự?

Cơ quan tiến hành tố tụng suốt quá trình khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử bị can, bị cáo (đặc biệt là bị can, bị cáo chưa thành niên) không thành thạo tiếng Việt cần triệu dụng người phiên dịch để phiên dịch cho những người tham gia tố tụng đặc biệt này. Đồng thời, người phiên dịch phải đáp ứng tiêu chuẩn: là người có khả năng phiên dịch, dịch thuật và được cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng yêu cầu trong trường hợp có người tham gia tố tụng không sử dụng được tiếng Việt hoặc có tài liệu tố tụng không thể hiện bằng tiếng Việt (Điều 70 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015).

Theo tôi, cụm từ “có khả năng phiên dịch” rất mơ hồ, nên quy định một cách cụ thể về trình độ nói, viết đối với ngôn ngữ cần phiên dịch, dịch thuật; cơ quan có thẩm quyền công nhận năng lực chuyên môn của người phiên dịch. Người phiên dịch, người dịch thuật phải là người có kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ cần thiết được cơ quan có thẩm quyền cấp chứng chỉ hành nghề.

Thực tế rất khó kiểm soát việc tuân thủ pháp luật của cơ quan tiến hành tố tụng trong quá trình thụ lý, giải quyết vụ án. Có hội đồng xét xử đã tìm cách thuyết phục người tham gia tố tụng là người dân tộc thiểu số (bị cáo, bị hại…) không yêu cầu có người phiên dịch dù họ không thể trả lời chính xác câu hỏi của hội đồng xét xử, đại diện viện kiểm sát…

Cụ thể, ngày 05/9/2018, Tòa gia đình và người chưa thành niên TP.Hồ Chí Minh xét xử phúc thẩm vụ án “Vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ” theo khoản 2 Điều 202 Bộ luật Hình sự năm cũ đối với bị cáo T.T.S là người chưa thành niên.

Do bị cáo và đại diện giám hộ của bị cáo là bà N.T.S kháng cáo yêu cầu hủy án sơ thẩm để điều tra, xét xử lại có người phiên dịch (bị cáo T.T.S là người dân tộc Khơme, trình độ học vấn 3/12)… Tại phiên tòa, những người tiến hành tố tụng đã thuyết phục bị cáo T.T.S từ chối người phiên dịch và tòa này xử y án sơ thẩm do nội dung kháng cáo không còn nữa!

Phải chăng nền tư pháp nước ta phát triển ngang tầm thời đại có thể so sánh với các nước phát triển trên thế giới? Quyền con người được pháp luật ghi nhận, còn việc thực thi pháp luật thì sẽ từ từ xem xét? Nhà nước pháp quyền đúng nghĩa không thể chỉ là hình thức kiểu bánh vẽ! Văn bản pháp luật đã ban hành thì phải thực hiện có tính khả thi. Không thể để xảy ra khoảng cách giữa luật và lệ!

Phaplynhanh.vn  đang hỗ trợ cho người dân, doanh nhân và doanh nghiệp trên khắp cả nước ở nhiều lĩnh vực khác nhau như Luật sư Hình sự, Luật sư Hôn nhân Gia đình, Luật sư Dân sự, Luật sư Doanh Nghiệp, Luật sư Đất đai… tư vấn ly hôn nhanh, tư vấn luật thừa kế,… liên hệ với chúng tôi qua thông tin tại Website, Hotline: 0907520537 hoặc Fanpage: Pháp lý nhanh.VN