Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai theo Luật đất đai là gì?

Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai theo Luật đất đai là gì? Tranh chấp đất đai là một trong các hiện tượng xã hội phổ biến do sự xung đột quyền lợi giữa các chủ thể mà không thể dung hòa được trước giá trị mà đất đai mang lại. Để tìm hiểu rõ hơn, mời bạn đọc cùng Luật Sư ADB SAIGON tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai lần đầu tiên được quy định theo ngành, theo cấp tại quyết định số 201/CP ngày 01/7/1980 của Hội đồng chính phủ về việc thống nhất quản lý ruộng đất và tăng cường công tác quản ký ruộng đất trong cả nước.

Từ đó, trong các văn bản pháp lý về đất đai (Luật Đất đai năm 1987, 1993, 2003 và cho đến Luật Đất đai năm 2013) thì quy định về thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai vẫn luôn tồn tại và có sự thay đổi nhằm phù hợp với thực tiễn giải quyết tranh chấp sao cho hiệu quả nhất.

Theo quy định của pháp luật đất đai, hòa giải là phương thức giải quyết tranh chấp đất đai được nhà nước khuyến khích (bên tranh chấp đất đai tự hòa giải hoặc giải quyết tranh chấp đất đai thông qua hòa giải ở cơ sở). Đồng thời, tại Điều 203 Luật đất đai có khẳng định: “Tranh chấp đất đai đã được hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã mà không thành thì được giải quyết như sau:…” .

Như vậy, có thể nói rằng thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai của cơ quan có thẩm quyền chỉ phát sinh sau khi tiến hành hòa giải tại Ủy ban nhân dân xã (điển hình là tranh chấp ai là người có quyền sử dụng đất phải được hòa giải trước khi khởi kiện).

Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai được quy định tập trung tại Điều 203 Luật Đất đai, theo đó, có hai cơ quan gắn liền với hai thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai, cụ thể:

Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai theo thủ tục hành chính.

Quy định về thẩm quyền đối với Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền trong Luật đất đai năm 2013 đã có sự thay đổi so với Luật Đất đai năm 2003, nếu như trước đây, ủy ban nhân dân bắt buộc phải có tránh nhiệm giải quyết tranh chấp trong một số trường hợp.

Tuy nhiên cho đến khi Luật Đất đai 2013 có hiệu lực, thì Ủy ban nhân dân không bắt buộc là cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai nữa mà thay vào đó là việc cho phép các bên tranh chấp lựa chọn ủy ban nhân dân giải quyết tranh chấp thì lúc đó cơ quan này mới thực hiện thẩm quyền của mình.

Quyền lựa chọn của các bên tranh chấp xảy ra trong hai trường hợp: (1) Tranh chấp đất đai mà đương sự không có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc (2) Không có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 Luật Đất đai.

Về thẩm quyền giải quyết của Ủy ban nhân dân cáp huyện và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cũng được quy định rõ ràng hơn trong Luật Đất đai 2013. Cụ thể khi đương sự lựa chọn giải quyết tranh chấp đất đại tại Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền thì việc giải quyết tranh chấp được thực hiện theo Khoản 3, Điều 203, cụ thể:

Trường hợp tranh chấp giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư với nhau thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện giải quyết; nếu không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khiếu nại đến Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính;

Trường hợp tranh chấp mà một bên tranh chấp là tổ chức, cơ sở tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh giải quyết; nếu không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khiếu nại đến Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính;

Về trình tự, thủ tục thực hiện yêu cầu Ủy ban nhân dân có thẩm quyền giải quyết được giải thích rõ hơn trong Nghị định 01/2017/NĐ-CP.

Tòa án nhân dân có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai theo thủ tục tố tụng dân sự.

Thẩm quyền của Tòa án nhân dân được quy định trong Luật đất đai cũng như Bộ luật tố tụng dân sự, theo đó thâm quyền của cơ quan này có thẩm quyền bắt buộc và thẩm quyền lực chọn, cụ thể:

Thẩm quyền bắt buộc trong trường trường hợp tranh chấp đất đai mà đương sự có Giấy chứng nhận hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 của Luật đất đai 2013 và tranh chấp về tài sản gắn liền với đất.

Thẩm quyền lựa chọn được xác định trong mối quan hệ lựa chọn giữa Tòa án và Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền khi: (1) Tranh chấp đất đai mà đương sự không có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc (2) Không có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 Luật Đất đai.

Việc yêu cầu và quá trình giải quyết tranh chấp đất đai khi đương sự lựa chọn Tòa án là cơ quan giải quyết tranh chấp được thực hiện theo quy định của bộ luật tố tụng dân sự. Tòa án, là cơ quan có vai trò quan trọng trong việc giải quyết tranh chấp đất đai, là cơ quan thực hiện quyền tư pháp, chức năng bảo vệ quyền con người, quyền công dân; do đó phán quyết của Tòa án chắc chắn phải được bảo đảm bằng sự cưỡng chế của quyền lực Nhà nước.

Kết quả giải quyết tranh chấp đất đai thông qua bản án của Tòa án có hiệu lực pháp luật và được bảo đảm bằng quyền lực nhà nước nên là cơ sở để bảo đảm quyền lợi hợp pháp, chính đáng cho các bên tham gia tranh chấp, qua đó cũng thể hiện tính nghiêm minh và thương tôn pháp luật.

Trên đây là bài viết tham khảo của Luật sư ADB SAIGON về Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai theo Luật đất đai. Hy vọng bài viết này sẽ cung cấp những thông tin hữu ích cho bạn đọc.

Ngoài ra quý khách hàng cần hỗ trợ tư vấn xin vui lòng liên hệ Văn phòng Luật sư ADB SAIGON. Luật sư ADB SAIGON hiện đang hỗ trợ cho người dân, doanh nhân và doanh nghiệp trên khắp cả nước ở nhiều lĩnh vực khác nhau như Luật sư Hình sự, Luật sư Hôn nhân Gia đình, Luật sư Dân sự, Luật sư Doanh Nghiệp, Luật sư Đất đai…..tư vấn ly hôn nhanh, tư vấn luật thừa kế, luật sư Hình sự giỏi…..vui lòng liên hệ với chúng tôi qua thông tin tại Website, Hotline: 0907520537 hoặc Fanpage: Pháp lý nhanh.VN