Phân tích điều kiện phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng?

Trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng phát sinh thỏa mãn các điều kiện do pháp luật quy định. Vậy, các điều kiện đó gồm những gì? Cùng Phaplynhanh.vn phân tích điều kiện phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015 qua bài viết dưới đây:

Cơ sở pháp lý

– Bộ luật Dân sự 2015

Phân tích điều kiện phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng?

Điều kiện phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là những yếu tố, những cơ sở để xác định trách nhiệm bồi thường, người phải bồi thường, người được bồi thường và mức độ bồi thường. Bộ luật Dân sự 2015 không quy định cụ thể các điều kiện làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, trên cơ sở những quy định và nguyên tắc của pháp luật nói chung, luật dân sự nói riêng, trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng phát sinh khi có các điều kiện sau:

Có thiệt hại xảy ra

Việc xác định đúng thiệt hại là việc quan trọng trong việc xác định trách nhiệm bồi thường và phạm vi bồi thường của người gây thiệt hại. Khoản 1 Điều 361 Bộ luật Dân sự 2015 xác định: “Thiệt hại do vi phạm nghĩa vụ bao gồm thiệt hại về vật chất và thiệt hại về tinh thần”. Như vậy, tương ứng với quy định đó, thiệt hại được xác định bao gồm thiệt hại về vật chất và thiệt hại về tinh thần:

– Thiệt hại về vật chất bao gồm: thiệt hại do tài sản bị xâm phạm quy định tại Điều 589 Bộ luật Dân sự 2015; thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm quy định tại khoản 1 Điều 590 Bộ luật Dân sự 2015; thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm quy định tại khoản 1 Điều 591 Bộ luật Dân sự 2015; thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm quy định tại khoản 1 Điều 592 Bộ luật Dân sự 2015.

– Thiệt hại do tổn thất về tinh thần của cá nhân được hiểu là do sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm mà người đó bị thiệt hại, hoặc do tính mạng bị xâm phạm mà người thân thích gần gũi nhất của nạn nhân phải chịu đau thương, buồn phiền, mất mát,…

Khi xác định thiệt hại là căn cứ làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng cần lưu ý:

– Thiệt hại phải xác định được trên cơ sở khách quan, không được suy diễn chủ quan; khi xác định thiệt hại phải đặt thiệt hại đó trong mối quan hệ về mặt không gian và thời gian của thiệt hại.

– Thiệt hại có thể bao gồm thiệt hại trực tiếp nhưng cũng có thể là thiệt hại gián tiếp; thiệt hại xảy ra trên thực tế và những thiệt hại chắc chắn xảy ra, xác định được.

– Thiệt hại phải được tính toán một cách cụ thể, chi tiết vừa làm căn cứ cho việc xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng có phát sinh hay không, đồng thời là cơ sở để xác định phạm vi bồi thường hay ấn định mức bồi thường thiệt hại cho người bị thiệt hại.

Xem thêm bài viết: Căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015?

Có hành vi gây thiệt hại hoặc có sự kiện tài sản gây thiệt hại xảy ra trên thực tế

Trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, hành vi trái pháp luật gây thiệt hại để phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại được hiểu là hành vi mà pháp luật cấm, không được thực hiện. Nó có thể thể hiện dưới dạng hành động hoặc không hành động:

– Hành động gây thiệt hại có thể là tác động trực tiếp của chủ thể vào đối tượng gây thiệt hại hoặc có thể là tác động gián tiếp của chủ thể vào đối tượng thông qua công cụ, phương tiên gây thiệt hại.

– Không hành động gây thiệt hại là một hình thức của hành vi gây thiệt hại, nó làm biến đổi tình trạng bình thường của đối tượng tác động, gây thiệt hại cho khách thể bằng việc chủ thể không làm một việc pháp luật quy định bắt buộc phải làm trong khi bản thân chủ thể có đầy đủ điều kiện để làm việc đó.

Tuy nhiên, có những hành vi tuy rằng gây thiệt hại nhưng hành vi đó không bị coi là trái pháp luật thì người thực hiện hành vi đó không phải chịu trách nhiệm bồi thường như các trường hợp: do yêu cầu của nghề nghiệp phải gây thiệt hại, phòng vệ chính đáng, do sự kiện bất ngờ hoặc thực thi bản án, quyết định của Tòa án…

Không phải mọi trường hợp, thiệt hại xảy ra đều do hành vi của con người gây ra mà còn có nhiều thiệt hại do tài sản gây ra. Cần phân biệt thiệt hại do hành vi con người hay thiệt hại do tài sản gây ra để xác định căn cứ áp dụng pháp luật và chủ thể chịu trách nhiệm bồi thường. Xác định thiệt hại do tài sản gây ra khi không có yếu tố tác động của hành vi con người vào tài sản gây thiệt hại.

Điều này có nghĩa, việc gây thiệt hại của tài sản phải do chính sự kiện gây thiệt hại của tài sản phải do chính sự kiện gây thiệt hại của tài sản như thiệt hại xảy ra do tự thân hoạt động của nguồn nguy hiểm cao độ, do cây cối đổ, gẫy hay nhà cửa, công trình xây dựng sụp đổ, sụt lở… mà không có yếu tố tác động của hành vi con người.

Có quan hệ nhân quả giữa hành vi gây thiệt hại hay sự kiện tài sản gây thiệt hại và thiệt hại xảy ra

Trong trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng do hành vi con người gây ra thì hành vi gây thiệt hại được coi là nguyên nhân và thiệt hại xảy ra được coi là hậu quả. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại chỉ phát sinh khi thiệt hại là hậu quả đã xảy ra do hành vi gây thiệt hại là nguyên nhân.

Điều đó có nghĩa, nếu không có hành vi gây thiệt hại thì không có hậu quả, không có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi gây thiệt hại và hậu quả xảy ra thì không phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại. Thiệt hại xảy ra phải đúng là kết quả tất yếu của hành vi vi phạm và ngược lại, người có hành vi vi phạm gây thiệt hại phải chịu trách nhiệm bồi thường nếu thiệt hại xảy ra đúng là kết quả tất yếu của hành vi gây thiệt hại của họ.

Tương tự đối với trường hợp tài sản gây thiệt hại cũng vậy, sự kiện tài sản gây thiệt hại phải có trước hậu quả và thiệt hại xảy ra phải đúng là kết quả của sự kiện tài sản gây thiệt hại.

Trên đây là bài viết tham khảo của Phaplynhanh.vn về Phân tích điều kiện phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015. Luật sư ADB SAIGON luôn sẵn sàng tư vấn pháp lý miễn phí (qua điện thoại 0907520537, tư vấn trực tiếp, qua zalo, fanpage…) về tất cả các thắc mắc nhiều lĩnh vực khác nhau như Luật sư Hình sự, Luật sư Hôn nhân Gia đình, Luật sư Dân sự, Luật sư Doanh Nghiệp, Luật sư Kinh doanh Thương mại, Luật sư Đất đai…